Trong 9 tháng đầu năm 2025, ngành Nông – Lâm – Thủy sản Việt Nam tiếp tục đối mặt với hàng loạt thách thức do biến đổi khí hậu và dịch bệnh, nhưng cũng chính trong khó khăn ấy, hình ảnh người nông dân đổi mới đã trở nên rõ nét hơn bao giờ hết.
Áp lực từ thời tiết cực đoan và dịch bệnh
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường (2025), các đợt mưa lớn và bão liên tiếp tại miền Bắc – đặc biệt là bão số 5 và 6 – đã khiến hơn 557 nghìn ha lúa bị nhiễm sâu bệnh, tăng gấp 4,5 lần so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, sâu cuốn lá nhỏ chiếm diện tích lớn nhất (382 nghìn ha), tiếp theo là bệnh khô vằn (85 nghìn ha) và bạc lá (17,7 nghìn ha).
Đợt mưa lớn bất thường, ảnh hưởng đến việc sản xuất nông nghiệp. Nguồn: Báo Nông nghiệp & Môi trường – KS.
Ở khu vực chăn nuôi, dịch tả lợn Châu Phi vẫn là mối đe dọa chính, với hơn 2.000 ổ dịch tại 31 tỉnh thành, khiến gần 1 triệu con lợn phải tiêu hủy. Trong khi đó, sản xuất thủy sản cũng chịu ảnh hưởng bởi thời tiết bất lợi và mưa bão, làm giảm hệ số hoạt động của tàu khai thác.
Khi nông dân trở thành “người đổi mới”
Trước áp lực ngày càng lớn, người nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam đã thể hiện năng lực thích ứng đáng kể.
Đổi mới công nghệ trong nuôi trồng và chăn nuôi
Sản lượng thủy sản 9 tháng đầu năm 2025 đạt 7,26 triệu tấn, tăng 3,2% so với cùng kỳ, trong đó tôm tăng 5,7% và cá tăng 2,8%. Sự tăng trưởng này đến từ mô hình nuôi siêu thâm canh và ứng dụng công nghệ cao – như hệ thống cho ăn tự động, cảm biến môi trường và xử lý tuần hoàn nước
Trong chăn nuôi, dù đàn lợn giảm do dịch bệnh, sản lượng thịt lợn hơi vẫn tăng 4,6%, và sữa tươi tăng 5,8%, nhờ ứng dụng công nghệ kiểm soát dịch bệnh, chọn giống, và tự động hóa trong chuồng trại.
Thích ứng trong trồng trọt và cơ cấu cây trồng
Ở mảng trồng trọt, diện tích gieo trồng lúa giảm 0,2%, nhưng sản lượng vẫn đạt 34,82 triệu tấn nhờ nông dân chuyển đổi sang cây trồng có giá trị kinh tế cao hơn như cây ăn quả, điều, và dừa.
Đặc biệt, sầu riêng tăng 17,5%, nhãn tăng 13,5%, mít tăng 11,2% – minh chứng cho sự chuyển dịch linh hoạt của nông dân sang nhóm cây trồng giá trị cao phục vụ xuất khẩu
Mô hình “smart farming” giúp người nông dân tự động hóa được các quy trình trong chăm sóc cây trồng từ đó giúp tăng sản lượng và chất lượng.
Bên cạnh đó, các mô hình “canh tác thông minh” (smart farming) đã bắt đầu được áp dụng: từ quản lý nước theo cảm biến, sử dụng giống chịu hạn, đến thương mại điện tử nông sản và mã số vùng trồng – tất cả đều góp phần nâng giá trị gia tăng.
Hiệu quả của sự đổi mới
Bất chấp thời tiết và dịch bệnh, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 52,31 tỷ USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm trước; cán cân thương mại đạt thặng dư 15,93 tỷ USD, tăng 17,6%. Các mặt hàng có đóng góp nổi bật gồm gạo (3,55 tỷ USD), cà phê (6,22 tỷ USD), gỗ và sản phẩm gỗ (12,5 tỷ USD) và thủy sản (13,4 tỷ USD).
Đây không chỉ là kết quả của chính sách hỗ trợ, mà là thành quả trực tiếp từ nỗ lực đổi mới của hàng triệu nông dân – những người đang dần trở thành “doanh nhân nông nghiệp”, chủ động đầu tư công nghệ, tái cơ cấu sản xuất và mở rộng thị trường.
