Tháng Mười khép lại với những cơn mưa dồn dập trải dài khắp miền Bắc và miền Trung. Bão và hoàn lưu sau bão không chỉ làm ngập úng hàng trăm nghìn héc-ta lúa, mà còn thử thách sức chịu đựng của người nông dân sau một năm nhiều biến động. Trong bức tranh kinh tế toàn cảnh, khi công nghiệp tăng trưởng tới 10,8% và chỉ số giá tiêu dùng (CPI) duy trì ở mức 3,25%, thì nông nghiệp vẫn âm thầm gánh vai trò ổn định cho nền kinh tế, đảm bảo an ninh lương thực và sinh kế của hàng chục triệu người dân nông thôn.
Sản xuất nông nghiệp chịu thiệt hại và gián đoạn sản xuất, thu hoạch do bão lũ nhưng vẫn đáp ứng được yêu cầu sản xuất vụ mùa và thu đông
Đến ngày 20/10/2025, cả nước đã gieo cấy được 1,521 triệu héc-ta lúa mùa, giảm 9,9 nghìn héc-ta so với cùng kỳ năm trước. Sự sụt giảm này chủ yếu đến từ khu vực miền Bắc, nơi diện tích giảm hơn 17 nghìn héc-ta vì ngập úng và thu hồi đất, trong khi miền Nam tăng nhẹ hơn 7 nghìn héc-ta nhờ thời tiết thuận lợi hơn. Dù khó khăn bủa vây, tiến độ thu hoạch vẫn đạt hơn 865 nghìn héc-ta, tương đương 91,7% so với cùng kỳ. Điều này cho thấy sự bền bỉ đáng kinh ngạc của người nông dân Việt Nam, những người vẫn kiên định bám ruộng dù cơn bão số 6 đã làm nhiều cánh đồng miền Trung trắng xóa chỉ sau một đêm.
Lúa mùa năm nay có thể không đạt mức sản lượng cao như kỳ vọng, nhưng toàn ngành vẫn ước tính đạt gần 39 triệu tấn lúa, bằng 99,2% so với năm 2024. Đây là con số mang nhiều ý nghĩa. Trong bối cảnh thiên tai khiến hơn 314 nghìn héc-ta lúa và 76,7 nghìn héc-ta hoa màu bị hư hỏng, thì việc duy trì sản lượng gần như không giảm cho thấy năng lực tổ chức sản xuất, dự báo và ứng phó của ngành nông nghiệp đã có bước tiến đáng kể.
Ở các vùng chuyên canh, đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long, việc ứng dụng công nghệ sinh học và canh tác tuần hoàn giúp cây lúa chịu ngập tốt hơn, tiết kiệm nước tưới và giảm phát thải khí nhà kính. Nghiên cứu của Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long chỉ ra rằng việc chuyển đổi 15% diện tích lúa sang mô hình lúa – tôm có thể giúp tăng thu nhập hộ nông dân lên gấp 1,5 lần so với canh tác đơn thuần. Sự dịch chuyển này không chỉ là giải pháp kinh tế, mà còn là hướng đi tất yếu trước biến đổi khí hậu đang ngày một khốc liệt.
Cùng thời điểm, chăn nuôi trong tháng 10 cho thấy tín hiệu phục hồi. Đàn lợn cả nước tăng nhẹ 0,1%, gia cầm tăng 2,9% so với cùng kỳ. Tuy vậy, ngành vẫn đối mặt nhiều thách thức khi dịch tả lợn châu Phi còn tồn tại tại 30 tỉnh, với hơn 600 ổ dịch chưa qua 21 ngày kiểm soát. Dù số lượng tiêu hủy đã giảm mạnh so với giai đoạn trước, nhưng thiệt hại về kinh tế vẫn khiến nhiều hộ chăn nuôi e dè trong tái đàn. Ở nhiều địa phương miền Trung, chi phí đầu tư tăng, diện tích chăn thả tự nhiên bị thu hẹp, trong khi giá thức ăn chăn nuôi nhập khẩu vẫn neo ở mức cao khiến lợi nhuận giảm sút. Tuy nhiên, sự phát triển của chuỗi chăn nuôi an toàn sinh học, đặc biệt tại các doanh nghiệp quy mô lớn, đang mở ra cơ hội tái cấu trúc ngành chăn nuôi theo hướng công nghiệp hóa, giảm rủi ro dịch bệnh và tăng năng suất lao động.
Dịch tả lợn châu Phi tiếp tục phát sinh và có nguy cơ lây lan cao cần chủ động thường xuyên kiểm tra, phòng ngừa
Lâm nghiệp tháng 10 ghi nhận bước tiến đáng chú ý. Diện tích rừng trồng mới tập trung đạt 31,8 nghìn héc-ta, chỉ giảm nhẹ 2,9% so với cùng kỳ, song tính chung 10 tháng, cả nước đã có hơn 253 nghìn héc-ta rừng mới, tăng gần 9%. Sản lượng gỗ khai thác đạt hơn 20,46 triệu mét khối, tăng 7,8% so với cùng kỳ. Điều này cho thấy năng lực phục hồi và mở rộng bền vững của ngành lâm nghiệp – một trong những trụ cột quan trọng của kinh tế xanh. Mỗi héc-ta rừng mới không chỉ mang lại giá trị gỗ, mà còn hấp thụ trung bình 7–10 tấn CO₂ mỗi năm, góp phần quan trọng vào mục tiêu phát thải ròng bằng 0 mà Việt Nam cam kết tại COP28. Sự gia tăng diện tích rừng cũng giúp giảm thiểu xói mòn, điều hòa nguồn nước, và phục hồi đa dạng sinh học ở nhiều vùng trung du, miền núi.
Thủy sản tiếp tục là điểm sáng của khu vực nông nghiệp. Sản lượng tháng 10 đạt 895,3 nghìn tấn, tăng 2,8% so với cùng kỳ; tính chung 10 tháng đạt hơn 8,157 triệu tấn, tăng 3,1%. Trong đó, nuôi trồng đạt gần 4,88 triệu tấn, tăng 5,1%, còn khai thác đạt 3,27 triệu tấn, tăng 0,4%. Đáng chú ý, tôm nước lợ và cá tra vẫn giữ vị thế chủ lực trong chuỗi xuất khẩu, đóng góp lớn cho kim ngạch 9,31 tỷ USD của toàn ngành thủy sản trong 10 tháng đầu năm. Sự chuyển dịch từ khai thác tự nhiên sang nuôi trồng có kiểm soát cho thấy nỗ lực hướng tới mô hình thủy sản bền vững, giảm áp lực khai thác quá mức và bảo vệ nguồn lợi biển.
Tổng thể, xuất khẩu nông lâm thủy sản 10 tháng năm 2025 đạt 58,13 tỷ USD, tăng 12,9% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, nông sản đạt 31,34 tỷ USD, tăng 15,5%; lâm sản 14,93 tỷ USD, tăng 5,8%; thủy sản 9,31 tỷ USD, tăng 12,9%; và sản phẩm chăn nuôi 513 triệu USD, tăng tới 19%. Đặc biệt, thị trường châu Âu và châu Phi lần lượt tăng 37,5% và 83,6%, mở ra hướng đi mới cho xuất khẩu nông sản Việt Nam ngoài các thị trường truyền thống. Sự tăng trưởng này phản ánh năng lực thích ứng nhanh của doanh nghiệp Việt trong việc đạt chuẩn quốc tế, đáp ứng tiêu chí xanh, minh bạch và truy xuất nguồn gốc.
Dẫu vậy, đằng sau những con số tích cực là những thách thức lớn về biến đổi khí hậu, dịch bệnh và sự phụ thuộc vào chi phí logistics toàn cầu. Thiên tai trong 10 tháng đầu năm đã làm 279 người chết và mất tích, gây thiệt hại hơn 59 nghìn tỷ đồng. Mỗi con số ấy không chỉ là thống kê, mà là câu chuyện về sinh kế bị gián đoạn, về những người nông dân mất mùa ở miền Trung hay những hộ nuôi tôm phải bán tháo do bão cuốn trôi hệ thống ao đầm.
Công an xã Vị Xuyên (tỉnh Tuyên Quang) gặt lúa chạy lũ giúp Nhân dân.
Tháng 10 năm 2025 khép lại với bức tranh nhiều gam màu. Nhưng trong từng mảng sáng tối đó, có thể thấy rõ một xu hướng chung: nông nghiệp Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ sang hướng bền vững, ứng dụng công nghệ và dữ liệu để giảm thiểu rủi ro, nâng cao năng suất. Những nỗ lực trong quản lý đất, nước, rừng và biển không chỉ nhằm tăng sản lượng, mà còn hướng tới cân bằng sinh thái và bảo đảm an ninh lương thực dài hạn.
Từ những cánh đồng lúa trĩu bông ở miền Tây đến những khu rừng non xanh mướt ở Bắc Trung Bộ, từ ao nuôi cá tra ở An Giang đến trang trại chăn nuôi khép kín ở Bắc Giang, tất cả đang cùng kể một câu chuyện chung: nông nghiệp Việt Nam vẫn kiên cường trước biến động và đang dần tái thiết mình để bước vào giai đoạn tăng trưởng xanh – một giai đoạn mà lợi ích kinh tế và giá trị môi trường phải song hành, để phát triển thực sự mang ý nghĩa cho cả con người và thiên nhiên.
